Miałem ostatnio styczność z grupą nauczycieli, którzy chcieli zapoznać się z podstawami neurolingwistycznego programowania i znaleźć sposoby lepszego radzenia sobie w pracy z uczniem. Z uczniem typowym, szkolnym, często trudnym, który robi wszystko, aby dać się nauczycielowi we znaki.

Czyli – klasyczna sytuacja: w zabawie biorą udział dwie strony, przeważa nastawienie obojętne z tendencją do negatywnego, bo w końcu co mi tam jacyś będą opowiadać, skoro ja i tak wiem lepiej. Tworzy się atmosfera galopującej niechęci, przy czym żadna ze stron nie chce ustąpić. Nauczyciel ma dziennik, uczeń ma prawa i rodziców o odrealnionych wyobrażeniach o zdolnościach swoich pociech.

A istnieje stare porzekadło, że jeśli nie możesz kogoś pokonać, lepiej się z nim zaprzyjaźnij. Może to dobra wskazówka dla typowego nauczyciela, przecież uczniów i tak jest więcej, a wiadomo przecież, że i Herkules d***, kiedy ludzi kupa.

No i temu właśnie miały służyć tamte warsztaty: jak rozpoznać sposób funkcjonowania ucznia (czy generalnie każdego rozmówcy) i przemówić do niego językiem, który ten będzie w stanie zrozumieć. Czyli – jego językiem. Mówiliśmy o systemach reprezentacyjnych, czyli wzrokowcach, słuchowcach, kinestetykach, poruszyliśmy temat sposobów uczenia się i przyswajania wiedzy (m.in. podobieństwa – różnice) szukaliśmy także sposobów, jak tę wiedzę – którą większość uczestników znała w teorii – przełożyć na praktyczne zastosowanie na zajęciach.

I tu doszło do niespodzianki (choć z perspektywy czasu nie do końca jestem o tym przekonany) – nauczyciele bronili się przed samodzielnym wypracowaniem własnych technik radzenia sobie z uczniami, których przecież oni doskonale znają! Większość z nich chciała dostać magiczną różdżkę, dzięki której zaczarują ucznia i zamienią go w sparaliżowaną niemowę. Taki uczeń nie przeszkadza ani się nie mądrzy. Nie wykonuje też żadnych zadań ani ćwiczeń, ale to już drugorzędna sprawa. Chcieli dostać rybę, a nie wędkę! Ryba była, owszem, ale to przecież dzięki wędce można zdobyć kolejną porcję pożywienia.

Była i druga niespodzianka, i to w zasadzie ona odgrywa główną rolę w tym wpisie: kiedy typowy nauczyciel wyjdzie zza biurka i stanie się uczestnikiem szkolenia, warsztatów czy innych zajęć, natychmiast zaczyna się zachowywać jak uczeń, czyli: przeszkadza prowadzącemu i innym, rozmawia z kolegami i różnymi filozoficznymi komentarzami stara się zakłócić przebieg zajęć. Oczywiście, że na takich gagatków są sposoby, jednak nie o tym chciałem tu mówić.

Chodzi o to, że nauczyciel ma stanowić dla uczniów wzór, ma ich inspirować i zachęcać do tego, aby przejmowali odpowiedzialność za swoje życie. Tak postępuje trener, nauczyciel – jak pokazuje codzienność - jeszcze tego nie umie. Sprawa wygląda jednak tak, że to nauczyciel przejmuje nawyki uczniów i kiedy tylko nadarza się okazja, zaczyna się zachowywać jak rozwydrzony małolat. A wydawałoby się, że sprawowanie funkcji nauczyciela do czegoś zobowiązuje. Hm, może to chęć odwetu na jakimkolwiek prowadzącym, może to niezrozumienie nowego położenia (jako uczestnik zajęć, a nie prowadzący). Zastanawiam się, czy ktoś taki nie idzie potem do marketu i nie wyładowuje swojej frustracji na niewinnej, zmęczonej kasjerce.

Moim skromnym zdaniem, prawdziwe uczenie się polega na umiejętności zastosowania zdobywanej wiedzy we własnych działaniach. To pociąga za sobą przejęcie odpowiedzialności za to, co robimy. Tylko że zrzucenie odpowiedzialności jest znacznie bardziej wygodne. Wtedy wszyscy wkoło są winni, a główny zainteresowany, podobnie jak typowy polityk – „nie ma sobie nic do zarzucenia”.

Czy tamte zajęcia się udały? Tak, bo nauczyłem się wielu rzeczy, chociażby tej, że z metaforycznym myśleniem nie jest w ciele pedagogicznym najlepiej, więc wszystko, co się robi, trzeba – jak powiedział Einstein - „robić tak prosto, jak tylko się da, ale nie prościej”.